مردم برای جلوگیری از نیش پشه به کارهای عجیب و غریبی دست میزنند. آنها کود گاو، پوست نارگیل یا قهوه را میسوزانند. جین و تونیک مینوشند. موز میخورند. خودشان را با دهانشویه اسپری میکنند یا خودشان را در محلول میخک/الکل میپوشانند. آنها همچنین خودشان را با Bounce خشک میکنند. دکتر ایمو هانسن، استاد موسسه علوم زیستی کاربردی در دانشگاه ایالتی نیومکزیکو، گفت: «میدانید، آن ملحفههای خوشبو که در خشککن میگذارید.»
هیچ یک از این روشها آزمایش نشدهاند تا مشخص شود که آیا واقعاً پشهها را دفع میکنند یا خیر. اما بر اساس مطالعهای که قرار است تابستان امسال توسط هانسن و همکارش استیسی رودریگز، که آزمایشگاه هانسن را در دانشگاه ایالتی نیومکزیکو اداره میکند، منتشر شود، این موضوع مانع از امتحان کردن آنها توسط مردم نشده است. استیسی رودریگز راههای پیشگیری از بیماریهای منتقله از پشه را مطالعه میکند. او و همکارانش از ۵۰۰۰ نفر در مورد چگونگی محافظت از خود در برابر نیش پشهها نظرسنجی کردند. اکثر مردم از دافعهای سنتی پشه استفاده میکردند.
سپس محققان از آنها در مورد درمانهای خانگی سنتی پرسیدند. اینجاست که کود گاو و کاغذ خشککن وارد عمل میشوند. در مصاحبهای، هانسن و رودریگز برخی از پاسخهایی را که دریافت کردند به اشتراک گذاشتند. مقاله آنها در مجله معتبر PeerJ منتشر شد.
فراتر از درمانهای مردمی و روشهای دفاعی سنتی، روشهای اثباتشدهی دیگری نیز برای محافظت از خود در برابر پشهها و بیماریهایی که ناقل آنها هستند، وجود دارد. NPR با محققانی صحبت کرد که بسیاری از آنها زمان زیادی را در جنگلها، مردابها و مناطق گرمسیری آلوده به پشه میگذرانند.
نشان داده شده است که محصولات حاوی DEET ایمن و مؤثر هستند. DEET مخفف ماده شیمیایی N,N-دی اتیل-متا-تولوآمید است که ماده مؤثر بسیاری از دفعکنندههای حشرات است. مقالهای که در سال ۲۰۱۵ در مجله علوم حشرات منتشر شد، اثربخشی حشرهکشهای تجاری مختلف را بررسی کرد و دریافت که محصولات حاوی DEET مؤثر و نسبتاً ماندگار هستند. رودریگز و هانسن نویسندگان مطالعه سال ۲۰۱۵ بودند که آن را در مقالهای در سال ۲۰۱۷ در همان مجله تکرار کردند.
DEET در سال ۱۹۵۷ به قفسههای فروشگاهها راه یافت. در ابتدا نگرانیهایی در مورد ایمنی آن وجود داشت، و برخی اظهار داشتند که میتواند باعث مشکلات عصبی شود. با این حال، بررسیهای جدیدتر، مانند مطالعهای که در ژوئن ۲۰۱۴ در مجله Parasites and Vectors منتشر شد، خاطرنشان میکنند که «آزمایشهای حیوانی، مطالعات مشاهدهای و کارآزماییهای مداخلهای هیچ مدرکی دال بر عوارض جانبی جدی مرتبط با استفاده توصیهشده از DEET پیدا نکردهاند.»
دکتر دن استریکمن از برنامه بهداشت جهانی بنیاد بیل و ملیندا گیتس (حامی مالی NPR) و نویسنده کتاب «پیشگیری از گزش، نیش و بیماری حشرات» میگوید: DEET تنها سلاح نیست. محصولاتی که حاوی مواد فعال پیکاریدین و IR 3535 هستند نیز به همان اندازه مؤثرند.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها گزارش میدهند که مواد دافع حشرات حاوی هر یک از این مواد فعال، ایمن و مؤثر هستند. این مواد دافع حشرات به طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار میگیرند.
«پیکاریدینمؤثرتر ازدیتو به نظر میرسد پشهها را دفع میکند.» وقتی مردم از DEET استفاده میکنند، پشهها ممکن است روی آنها بنشینند اما نیش نمیزنند. وقتی از محصولاتی حاوی پیکاریدین استفاده میکنند، احتمال نشستن پشهها حتی کمتر هم میشود. استریکمن گفت، دافعهای حاوی IR 3535 کمی کمتر مؤثر هستند، اما بوی تند سایر محصولات را ندارند.
همچنین روغن اکالیپتوس لیمویی پترولاتوم (PMD) وجود دارد، یک روغن طبیعی که از برگها و شاخههای معطر لیمویی درخت اکالیپتوس گرفته میشود و توسط CDC نیز توصیه شده است. PMD جزء روغنی است که حشرات را دفع میکند. محققان دانشگاه ایالتی نیومکزیکو دریافتند که محصولات حاوی روغن اکالیپتوس لیمویی به همان اندازه محصولات حاوی DEET مؤثر هستند و اثرات آنها طولانیتر است. رودریگز میگوید: «برخی از مردم در مورد استفاده از مواد شیمیایی روی پوست خود انگ میزنند. آنها محصولات طبیعیتر را ترجیح میدهند.»
در سال ۲۰۱۵، کشف شگفتانگیزی انجام شد: عطر Bombshell ویکتوریا سیکرت در واقع در دفع پشهها کاملاً مؤثر بود. هانسن و رودریگز گفتند که آنها آن را به عنوان یک کنترل مثبت به محصولات آزمایشی خود اضافه کردند زیرا فکر میکردند عطر گل آن پشهها را جذب میکند. معلوم شد که پشهها از این بو متنفرند.
آخرین مطالعه آنها، از سال ۲۰۱۷، نیز شگفتیهایی را به همراه داشت. این محصول که Off Clip-On نام دارد، به لباس متصل میشود و حاوی ماده دافع حشرات منطقهای متوفلوترین است که توسط CDC نیز توصیه میشود. این دستگاه پوشیدنی برای افرادی طراحی شده است که در یک مکان مینشینند، مانند والدینی که در حال تماشای یک بازی سافتبال هستند. فردی که ماسک میزند، یک پنکه کوچک باتریدار را روشن میکند که ابر کوچکی از مه دافع را در هوای اطراف فرد میدمد. هانسن گفت: «این دستگاه واقعاً کار میکند» و افزود که به اندازه DEET یا روغن اکالیپتوس لیمویی در دفع حشرات مؤثر است.
همه محصولات نتایجی را که وعده میدهند، ارائه نمیدهند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که پچهای ویتامین B1 در دفع پشهها بیاثر هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ شمعهای سیترونلا را در میان محصولاتی قرار داد که پشهها را دفع نمیکردند.
مطالعات اخیر نشان داده است که دستبندها و نوارهای به اصطلاح دافع پشه، پشهها را دفع نمیکنند. این محصولات حاوی روغنهای مختلفی از جمله سیترونلا و علف لیمو هستند.
رودریگز گفت: «دستبندهایی که آزمایش کردهام، پشهها من را نیش زدهاند. آنها این دستبندها و باندها را به عنوان محافظ در برابر زیکا [ویروسی که توسط پشه منتقل میشود و میتواند باعث نقصهای مادرزادی جدی در زنان باردار شود] تبلیغ میکنند، اما این دستبندها کاملاً بیاثر هستند.»
دستگاههای اولتراسونیک که صداهایی منتشر میکنند که انسانها نمیتوانند بشنوند اما بازاریابان ادعا میکنند پشهها از آنها متنفرند، نیز کار نمیکنند. هانسن گفت: «دستگاههای صوتی که ما آزمایش کردیم هیچ تاثیری نداشتند. ما قبلاً دستگاههای دیگری را آزمایش کردهایم. آنها بیاثر بودند. هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد پشهها با صدا دفع میشوند.»
کارشناسان میگویند که بهطورکلی پیروی از دستورالعملهای سازنده هوشمندانهتر است. اگر قرار است افراد یک یا دو ساعت در فضای باز باشند، باید از محصولاتی استفاده کنند که حاوی غلظتهای پایینتر DEET (برچسب حدود ۱۰ درصد را نشان میدهد) برای محافظت باشند. دکتر خورخه ری، مدیر اجرایی آزمایشگاه حشرهشناسی پزشکی فلوریدا در ورو بیچ، گفت که اگر افراد قرار است در مناطق جنگلی، جنگلها یا باتلاقها باشند، باید از غلظت بالاتری از DEET - ۲۰ تا ۲۵ درصد - استفاده کنند و تقریباً هر چهار ساعت یکبار آن را تعویض کنند. ری گفت: «هرچه غلظت بیشتر باشد، ماندگاری آن بیشتر است.»
باز هم، دستورالعملهای دوز مصرفی سازنده را دنبال کنید. دکتر ویلیام ریسن، استاد بازنشسته دانشکده دامپزشکی دانشگاه کالیفرنیا، دیویس، گفت: «بسیاری از مردم فکر میکنند اگر چیزی در مقادیر کم خوب است، در مقادیر زیاد حتی بهتر هم هست. لازم نیست با این ماده حمام کنید.»
وقتی ری برای انجام تحقیقات به مناطق آلوده به آفات، مانند پارک ملی اورگلیدز فلوریدا، میرود، لباس محافظ میپوشد. او میگوید: «ما شلوار بلند و پیراهن آستین بلند میپوشیم. اگر واقعاً بد باشد، کلاههایی با توری روی صورتمان میگذاریم. ما برای دفع پشهها به قسمتهای در معرض دید بدنمان متکی هستیم.» این میتواند به معنای دستها، گردن و صورتمان باشد. با این حال، کارشناسان توصیه میکنند که آن را روی صورت خود اسپری نکنید. برای جلوگیری از سوزش چشم، دافع حشرات را روی دستان خود بمالید، سپس آن را روی صورت خود بمالید.
پاهایتان را فراموش نکنید. پشهها ترجیحات بویایی منحصر به فردی دارند. بسیاری از پشهها، به خصوص پشههای آئدس که ناقل ویروس زیکا هستند، بوی پا را دوست دارند.
رودریگز گفت: «پوشیدن صندل ایده خوبی نیست.» کفش و جوراب ضروری هستند و فرو کردن شلوار در جوراب یا کفش به جلوگیری از ورود پشهها به لباسهایتان کمک میکند. در مناطق آلوده به پشه، او شلوار بلند میپوشد و قطعاً شلوار یوگا نمیپوشد. «اسپندکس پشهدوست است. آنها از طریق آن نیش میزنند. من شلوار گشاد و پیراهن آستین بلند میپوشم و DEET میپوشم.»
استریکمن گفت پشهها میتوانند در هر ساعتی از روز نیش بزنند، اما پشه آئدس آجیپتی که ناقل ویروس زیکا است، ساعات صبح و عصر را ترجیح میدهد. در صورت امکان، در این ساعات در خانه بمانید و از توری پنجره یا تهویه مطبوع استفاده کنید.
از آنجا که این پشهها در آبهای راکد در ظروفی مانند گلدانهای گل، لاستیکهای قدیمی، سطلها و سطلهای زباله پرورش مییابند، مردم باید هرگونه ناحیه آب راکد اطراف آنها را از بین ببرند. ری گفت: «استخرهای شنا تا زمانی که متروکه نشده باشند، قابل قبول هستند.» مواد شیمیایی مورد استفاده برای ایمنسازی استخرها نیز میتوانند پشهها را دفع کنند. برای یافتن تمام مکانهای احتمالی پرورش پشه، نظارت دقیق لازم است. استریکمن گفت: «من پشههایی را دیدهام که در لایه نازک آب نزدیک سینکها یا در ته لیوانی که مردم برای مسواک زدن استفاده میکنند، پرورش مییابند.» تمیز کردن نواحی آب راکد میتواند جمعیت پشهها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
هرچه افراد بیشتری این نظافت اولیه را انجام دهند، پشههای کمتری وجود خواهد داشت. استریکمن گفت: «ممکن است بینقص نباشد، اما جمعیت پشهها به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.»
هانسن گفت آزمایشگاه او در حال کار بر روی فناوریای است که پشههای نر را با تابش اشعه عقیم کرده و سپس آنها را در محیط رها میکند. پشه نر با یک پشه ماده جفتگیری میکند و پشه ماده تخم میگذارد، اما تخمها جوجه نمیشوند. این فناوری گونههای خاصی مانند پشه آئدس آجیپتی را که ناقل زیکا، تب دنگی و سایر بیماریها است، هدف قرار میدهد.
دکتر ابرار کاران، پزشک بیمارستان زنان بریگام، گفت تیمی از دانشمندان ماساچوست در حال کار بر روی دافع پشهای هستند که روی پوست باقی میماند و ساعتها یا حتی روزها دوام میآورد. او یکی از مخترعان Hour72+ است، دافعی که به گفته او به پوست نفوذ نمیکند و وارد جریان خون نمیشود، بلکه فقط با ریزش طبیعی پوست بیاثر میشود.
امسال، Hour72+ جایزه بزرگ 75000 دلاری Dubilier را در مسابقه سالانه استارتاپهای دانشکده بازرگانی هاروارد از آن خود کرد. کاران قصد دارد آزمایشهای بیشتری روی نمونه اولیه که هنوز به صورت تجاری در دسترس نیست، انجام دهد تا ببیند چه مدت میتواند به طور موثر کار کند.
زمان ارسال: ۱۷ مارس ۲۰۲۵